PRZEMOC W RODZINIE to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych (w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego), a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
PRZEMOC W RODZINIE:
-
JEST INTENCJONALNA - jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary.
-
SIŁY SĄ NIERÓWNOMIERNE - jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy.
-
NARUSZA PRAWA I DOBRA OSOBISTE - sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.).
-
POWODUJE CIERPIENIE I BÓL - sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.
FORMY PRZEMOCY W RODZINIE
Przemoc fizyczna - naruszanie nietykalności fizycznej
Przemoc psychiczna - naruszenie godności osobistej
Przemoc seksualna - naruszenie intymności
Przemoc ekonomiczna, w tym zaniedbanie - naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich, naruszenie własności
RODZAJE PRZEMOCY
-
Przemoc gorąca – charakteryzuje się agresją słowną i fizyczną, związana jest
z odreagowywaniem emocji na osobach najbliższych. -
Przemoc chłodna – jest pozbawiona gwałtownych wybuchów, emocji, przypomina raczej realizację z góry zaplanowanego scenariusza, często stosowana w imię fałszywie pojmowanych „wyższych celów” np. konsekwentnego wychowywania dziecka.
CYKLE PRZEMOCY W RODZINIE
Przemoc w rodzinie trwa zwykle kilka, kilkanaście lat. Rzadko kiedy bywa jedynie jednorazowym incydentem. Proces ten składa się z powtarzających się, następujących po sobie faz.
Etap I. Faza narastającego napięcia. Początek cyklu.
Napięcie stopniowo narasta. Pojawiają się coraz częstsze konflikty. Coraz częściej pojawia się zazdrość, gniew. Sprawca coraz bardziej kontroluje, podporządkowuje sobie członków rodziny. Staje się coraz bardziej drażliwy, poirytowany, prowokuje kłótnie, w czasie których wyzywa, obraża, poniża...Rodzina dąży do wyciszenia sytuacji, za wszelką cenę usiłuje poprawić nastrój sprawcy starając się zaspokoić jego żądania. Ofiary niejednokrotnie obarczają się odpowiedzialnością za nastroje partnera, czy ojca. Myślą: „Gdybym była lepszą żoną…”, „Gdybym się lepiej uczył…”. Preteksty do wzrostu emocji u sprawcy mogą być przeróżne. Mogą dotyczyć rodziny lub jakiejkolwiek sytuacji poza rodziną. W końcu sytuacja jest tak napięta, że dochodzi do wybuchu agresji.
Etap II. Faza ostrej przemocy. Wybuch gniewu i wyładowanie agresji.
Bywa, że ofiara prowokuje wyładowanie emocji, ponieważ jest wykończona ciągłym napięciem. Częściej to sprawca prowokuje awanturę, często z błahych powodów, stawiając ofierze żądania, których ona nie jest w stanie zaspokoić. Osoba doświadczająca przemocy próbuje na różne sposoby uspokoić sprawcę i uchronić siebie, ale zwykle te działania nie dają rezultatu Sprawca działa w sposób gwałtowny. Traci kontrolę nad swoim zachowaniem. Krzyczy. Wyzywa. Bije. Kopie. Dusi. Gwałci. Nie zważa na skutki swoich czynów. W całym cyklu przemocy jest to stosunkowo krótka faza, ale dla ofiary może skończyć się dramatycznie. Czasem nawet śmiercią. Po ataku agresji ofiara najczęściej jest w szoku. Przeżywa niedowierzanie, bezradność, wstyd, złość. To właśnie ta złość bywa impulsem do wyrwania się z kręgu przemocy. Motywuje osoby doznające przemocy do szukania wsparcia i pomocy, daje początek działaniom interwencyjnym różnych instytucji. Jest to ostatni moment na przerwanie cyklu przemocy, zanim rozpocznie się on na nowo.
Etap III. Faza miodowego miesiąca.
Sprawca przeprasza. Usprawiedliwia swoje zachowanie. Okazuje skruchę. Obiecuje, że agresja więcej się nie powtórzy. Chcąc odbudować zaufanie drugiej strony agresor daje dowody miłości. Jest miły. Uczynny. Obdarowuje prezentami. Ofiara wierzy w zapewnienia partnera, ponieważ bardzo chce, aby były prawdą. W tej fazie osoby doświadczające przemocy często wycofują się z podjętych wcześniej działań przeciwko sprawcy. Istnieją realne szanse powstrzymania zachowań agresywnych, jeżeli na tym etapie członkowie rodziny poddadzą się terapii. Bez specjalistycznej pomocy, w krótkim czasie sprawca znów zaczyna odczuwać napięcie... Wraz z upływem czasu kolejne fazy następują po sobie coraz szybciej, a czyny sprawcy stają się coraz bardziej brutalne i gwałtowne. Lęk przed odrzuceniem, obawa przed działaniem, niska samoocena, do tego ogromna potrzeba akceptacji, powodują, że bardzo trudno wydostać się z kręgu przemocy.
Przemoc domowa jest przestępstwem! Podstawowym przepisem prawa karnego materialnego, związanym z zagadnieniem przemocy w rodzinie, jest art. 207 Kodeksu Karnego – przestępstwo znęcania. Przewiduje on karę za znęcanie się fizyczne i psychiczne nad osobą najbliższą, małoletnią, nieporadną, zależną.
Aby przyjąć, że doszło do znęcania w rozumieniu prawa karnego, konieczny jest jakiś czas jego trwania – zasadniczo nigdy nie będzie to kwestia np. jednego dnia. Zachowania będące przemocą w rodzinie mogą być wówczas ścigane z osobna, jeżeli było to pojedyncze zdarzenie, bądź uznane za element składowy przestępstwa znęcania. Przykładowo, jeżeli sprawca jednokrotnie znieważy pokrzywdzoną, zostanie skazany za przestępstwo znieważenia, jeżeli jeden raz będzie jej groził pobiciem, zostanie skazany za groźby karalne, jeżeli jednak znieważania i gróźb dopuszczał się wiele razy, jego zachowanie będzie zakwalifikowane jako przestępstwo znęcania.
! Nie ma przestępstwa znęcania, gdy dwie osoby znęcają się wzajemnie nad sobą. Udowadnianie, że akty przemocy, groźby, zniewagi były obustronne jest częstą metodą obrony osób oskarżonych o znęcanie.
